تغذیه گیاهی
نکات کاربردی در تغذیه و محلول‌پاشی برگی در پرورش سبزی‌ها و صیفی‌جات با تاکید بر پرورش کاهو، کلم، کرفس و گوجه¬فرنگی(1):
– تهیه و استفاده از محلول با غلظت (دز) مجاز 15-2 در هزار (15-2 گرم کود در هر لیتر آب)
– استفاده از مویان¬ها/دترجنت¬ها/ شوینده‌ها به میزان نیم در هزار برای افزایش کارایی جذب و نفوذ عناصر
– -تنظیم pH محلول مصرفی در حد خنثی و بین 6 تا 7
– در صورت نیاز به تغییر pH محلول، می¬توان از اسیدهای ضعیف جهت افزایش اسیدیته و یا کربنات سدیم برای کاهش اسیدیته استفاده کرد.
– توجه ویژه به نوع آب مصرفی در محلول¬پاشی از نظر خالص بودن و عاری بودن از هرگونه ذرات اضافی مانند شن و … درصورتی‌که در مورد وجود موجودات زنده بیماری‌زا مشکوک هستید به‌راحتی آب را با مقدار کمی پروکسید هیدروژن گندزدایی کنید. کلرزنی آب می‌تواند باکتری‌های مضر را از بین ببرد اما درعین‌حال می‌تواند موجودات زنده مفید آب را نیز از بین ببرد. قبل از استفاده اجازه دهید آب در تانکر روباز به مدت یک شب بماند. برای کاهش کلر می‌توان پس از ته‌نشینی کلر، از آب سطحی استفاده نمود.
– بهبود کیفیت تغذیه برگی و بازدهی نازل¬ها در پاشش کود ازطریق استفاده از محلول صاف و با املاح کمتر
– انتخاب روش ریزمه¬پاشی محلول و اسپری کامل و پودری باهدف دستیابی به بهترین تأثیر محلول-پاشی و قدرت جذب و تماس بیشتر محلول و قطرات با سطوح برگ¬ها
– انجام عملیات تغذیه برگی در شرایط هوای آرام و حداقل سرعت باد. این امر به¬ویژه در زمان مه¬پاشی موجب می‌شود تا محلول به‌راحتی روی برگ¬ها پاشیده شود و زمان کافی برای جذب ایجاد شود.
– توجه خاص به سطوح زیرین برگ¬ها در محلول‌پاشی‌ها. کارایی جذب برگی از سطوح زیر برگ‌ها بیشتر از سطوح فوقانی است. انجام پاشش به‌صورت ایجاد حالت دوش، به افزایش جذب از تمام سطوح برگ کمک می‌کند.
– انجام محلول‌پاشی‌ها در هنگام اوایل صبح یا عصر. دمای مناسب برای محلول¬پاشی حدود 27 درجه سانتی¬گراد است. روزنه¬ها حداکثر فعالیت خود را در این زمان دارند.
– – نقش تعیین‌کننده تعداد روزنه¬ها در برگ و بریدگی¬های سطح کوتیکول در میزان عبور عناصر غذایی.
– شکستگی¬های سطحی برگ که در نتیجه عمل باد یا حشرات به وجود می¬آیند نیز می‌توانند عمل جذب عناصر را آسان¬تر کند.
– عدم توصیه محلول¬پاشی در زمان وزش باد یا باران.
– توصیه به محلول¬پاشی در شرایط آب‌وهوایی مرطوب. اهمیت رطوبت از جهت متورم کردن کوتیکول برگ است که در نتیجه، هیدراته شدن مواد پکتینی موجب سهولت نفوذ مواد غذایی به داخل گیاه می¬شود. وجود شبنم زیاد روی برگ¬ها، تغذیه برگی را تسهیل می¬کند.
– افزودن مواد چسبنده به محلول (سورفکتانت) جهت کاهش کشش سطحی برگ و افزایش جذب. عواملی که در جدول زیر لیست شده¬اند قادرند جذب مواد غذایی توسط گیاه را بهبود ببخشند، به صورتی که گیاهان خواهند توانست به طور مطلوب¬تری عناصر غذایی ضروری را در دوره رشد و نمو خود جذب کنند.
اثر عوامل محیطی بر جذب عناصر غذایی توسط گیاه
– توجه ویژه به عدم مصرف هم‌زمان و مخلوط مواد ناسازگار باهم. این مواد ممکن است با ایجاد رسوب، باعث گرفتگی نازل¬ها شوند. اگر هیچ¬گونه شناختی از مواد ندارید مقداری ازآنها را در یک شیشه با آب مخلوط کنید و آن را تکان دهید اگر هیچ¬گونه رسوبی ندیدید مشکلی برای محلول¬پاشی ندارید.
– اعمال دقت کافی به برهم‌کنش میان عناصری که قرار است جهت مصرف به‌صورت محلول¬پاشی باهم مصرف شوند. مثلاً استفاده محض از NPK یا صرفاً استفاده از نیتروژن (خصوصاً کوددهی با کود مایع که منجر به فراوانی N,P یا K می‌شود).
– مخلوط کردن کودهای برگی با حشره¬کش¬ها برای راحتی و صرفه¬جویی در هزینه.
– انجام محلول¬پاشی در زمان مناسب جهت دستیابی به بیشترین تأثیر بر رشد و عملکرد گیاه. اثرات ناشی از محلول‌پاشی بسیار سریع¬تر از تغذیه خاکی ظاهر می¬شود.
– توجه ویژه به غلظت پیشنهادی از سوی شرکت تولیدکننده در محلول¬پاشی.
– عدم انجام محلول¬پاشی درزمان تشنگی گیاه. محلول¬پاشی باید چند روز پس از آبیاری صورت بگیرد. یا پس از محلول¬پاشی، آبیاری مزرعه انجام شود.
– توجه ویژه به دوره رشد گیاه در محلول¬پاشی. هرچه برگ گیاه جوان¬تر باشد کارایی جذب عناصر غذایی افزایش می¬یابد. بافت¬های جوان مواد محلول را بهتر از بافت¬های پیر و سخت جذب می¬کنند. در مورد فسفر هرچه گیاه جوان‌تر باشد و برگ¬های آن نازک¬تر، نرم‌تر و از لحاظ مقدار ازت غنی¬تر باشد جذب فسفر سریع¬تر و بیشتر صورت می¬گیرد.
– مصرف محلول دو در هزار اوره به همراه هر کود برای جذب بهتر عنصر محلول‌پاشی شده.
– نقش تعیین‌کننده نوع ماده غذایی مورد محلول¬پاشی در کارایی تغذیه برگی. به‌عنوان‌مثال در کمبود عناصر کم¬مصرف، محلول¬پاشی برگی بیشتر استفاده می¬شود تا زمانی که کمبود موادی مثل نیتروژن یا فسفر یا پتاسیم داریم.
– کاهش بروز آسیب¬های گیاهی با اجتناب از کودهای حاوی مقادیر قابل‌توجه کلر.
– عدم استفاده از کودهای سنتتیک (شیمیایی) در محصولات ارگانیک.
– توجه به اهمیت و جایگاه کودهای تهیه شده از ماهی (امولسیون کاهی یا پودر ماهی) و جلبک دریایی (پودر محلول جلبک دریایی یا عصاره جلبک دریایی) به¬عنوان رایج¬ترین تغذیه¬کننده¬های برگی در محصولات آلی به طور جداگانه و یا ترکیبی.
– توجه ویژه به نتایج آنالیز خاک و گیاه قبل از تصمیم و توصیه کودی برای محلول¬پاشی. درمناطقی که تولید یک محصول به طور متناوب انجام می¬شود، کمبود برخی از مواد قابل پیش¬بینی خواهد بود.
– استفاده از غلطت 5 در هزار ساکارز (شکر) برای رفع نیاز کربوهیدراتی گیاه، همراه محلول¬پاشی. در موارد خاص و با انجام تست¬های لازم، غلظت تغذیه برگی تا 15 در هزار می‌تواند در نظر گرفته شود.
– افزایش تعداد دفعات محلول¬پاشی برای عناصر غیر متحرک.
– انجام محلول¬پاشی عناصر کم¬مصرف پس از استفاده عناصر پرمصرف.
– اختلاط ترکیبات نیتروژنه نظیر اوره با محلول عناصر کم¬مصرف باهدف افزایش سرعت جذب عناصر کم¬مصرف. اوره خیلی به‌سرعت جذب می¬شود، به¬طوری¬که در مدت کمتر از شش ساعت بیش از 50 درصد اوره¬ای که روی گیاه پاشیده شده است جذب می¬شود.
– توصیه 7 تا 10 کیلوگرم فسفات آمونیوم در 1000 لیتر آب برای رفع کمبود فسفر. اگر فسفر خاک بالا باشد می¬توان به‌جای مصرف خاکی این عنصر، آن را ازطریق محلول¬پاشی در اختیار گیاه قرارداد.
منبع:کتاب مدیریت تغذیه گیاهان و 100 نکنه کاربردی در تعذیه برگی.دکتر بابک متشرع زاده، دکتر سید مجید موسوی