افزایش تناژ محصول گوجه فرنگی در هر هکتار(اصول تغذیه گوجه فرنگی در مزرعه)

مطالب زیر خلاصه ای کاربردی و مفید از اصول تغذیه سبزی جات وصیفی جات در مزرعه است که گردآوردنده(مهندس رامین امین) آنرا بر اساس مطالب اثبات شده علمی و تجربه کاری وتولیدی خود به رشته تحریر در آورده است. نویسنده هیچگونه توصیه ای مبنی بر استفاده از کودها و نیز مسئولیتی در قبال استفاده ازآن ها نداشته و این مطالب صرفا جهت افزایش آگاهی و ارتقای سطح دانش کشاورزان  نگاشته شده است. زیرا تغذیه سبزی جات وصیفی جات در مزرعه وارائه توصیه کودی در خاکها و اقلیم های مختلف به شدت به میزان مواد آلی خاک و خواص فیزیکوشیمیایی آن ونیز فصل کشت و اقلیم منطقه وابسته است وهر یک از این شزایط وپارامترها نیازمند برنامه تغذیه مختص به خود می باشند. به علاوه ارقام مختلف سبزی جات وصیفی جات بسته به زورزس ودیررس بودن و فصل کاشت، تغذیه کاملا متفاوتی دارند.

این مطالب اصول کلی تغذیه سبزی جات وصیفی جات بوده و اهمیت آگاهی از دانش تخصصی جهت مدیریت تغذیه مزارع سبزی جات و صیفی جات را به صورت یک نسخه کلی و عمومی در اختیار علاقه مندان قرار می دهد وقطعا برای همه ارقام سبزی  و صیفی  قابل تعمیم نخواهد بود.

به طور کلی صیفی جات تجاری و واجد اهیمت اقتصادی را  می توان به دوخانواده کدوئیان (هندوانه، خربزه و ملون) وخانواده بادمجانیان (گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و بادمجان) تقسیم بندی نمود. سبزیجات تجاری نیز به خانواده کلمیان(کلم بروکلی، گل کلم، کلم سفید وکلم قرمز) و خانواده کاهو(گل مینا،گل آفتاب گردان) تقسیم  بندی می شوند.

 

نکات مهم در  تغذیه صیفی جات:

در شروع هر نوع کشت سبزی و صیفی باید به خاطر داشت که مهم ترین نکته، آنالیز خاک و آنالیز آب مزرعه ومنطقه مورد کشت است.این نکته ازمهم ترین کلیدی ترین نکات سبزی وصیفی کاری است که عمدتا توسط کشاورزان انجام نمی شود و بی توجهی به این مسئله گاها خسارات و صدمات جبران ناپذیری را به بار می آورد.

آنالیز خاک:

از مهم ترین مزایای آنالیز خاک می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• آگاهی ازکمبودها و بیش بودهای خاک و آب منطقه مورد کشت
• امکان برنامه ریزی دقیق تغذیه ای
• بهینه سازی رشد گیاه

 

از مهم ترین آیتم های آنالیزخاک باید به خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک از قبیل بافت خاک(درصد ذرات تشکیل دهنده خاک مانند شن،لای و رس) و نیز خصوصیات شیمیایی خاک مانندpH، EC(شوری خاک)، میزان درصد نیتروژن، فسفر، پتاسیم و درصد مواد آلی کل در  خاک(OM) اشاره نمود که در این بین درصد مواد آلی خاک یکی ازمهم ترین آیتم های خاک است که در واقع نشان دهنده شاخص میزان حاصلخیزی خاک می باشد. خاکهای ایران عمدتا به دلیل استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی به خصوص کودهای نیتروژن دار مانند اوره به شدت از لحاظ مواد آلی ضعیف هستند.لذا اضافه کردن ترکیبات آلی مانند کودهای پوسیده حیوانی وورمی کمپوست سبب حاصلخیزی خاک شده و  در کاهش میزان مصرف کودهای شیمیایی بسیار موثر است.زیرا این ترکیبات تامین کننده کلیه عناصر غذایی از جمله نیتروژن، فسفر، گوگرد وپتاسیم برای گیاه هستند و باعث بهبودی ساختمان خاک و نیز بهیود شرایط قیزیکی خاک می شوند.

در بحث بافت خاک نیزتغذیه غیراصولی و استفاده بیش ازحد از کودهای شیمیایی به خصوص کودهای نیتروژن دار سبب از بین رفتن ساختمان خاک دانه ها میشود و سنگینی و فشردگی خاک و مشکلات زهکشی خاک را به خصوص در خاک های رسی به دنبال دارد.لذا توصیه می گرددتا حد امکان ازکودهایآلی پوسیده جهت افزایش حاصلخیزی و تقویت خاک استفاده شودتا ضمن کاهش هزینه های تولیداز ایجاد خسارات جبران ناپذیر مانند شوری خاک وافزایش فشردگی و بالطبع کاهش زهکش خاک  مزارع ممانعت به عمل آید.

درصد اشباع(SP): به میزان آبی که 100گرم خاک می گیرد تا اشباع شود درصد اشباع گفته می شود.این عدد نقش مهمی در مدیریت آبی و کوددهی ونیز نوع کشت  دارد که عمدتا وابسته به بافت خاک می باشد.

درصدآهک(T.N.V):این شاخص نشان دهنده حضور یا عدم حضورکربنات ها در خاک است. حضور 3-0 درصدکربناتها در خاک، میزان قابل تحمل برای اکثر گیاهان است.

اندازه گیری عناصر میکروی خاک شامل آهن،منگنز، روی ومس:اندازه گیری عناصر میکروی خاک می تواند کمک شایانی در رابطه با کمبودها و بیش بودهای خاک ومیزان استفاده ازکودهای میکرو باشد وعمدتا بر اساس قسمت در میلیون(ppm) بیان می شود.

CEC(ظرفیت تبادل کاتیونی): این آیتم بستگی مستقیم به میزان غلظت کاتیون هایی همچون کلسیم، منیزیوم، سدیم، پتاسیم وآلومینیوم دارد.

نسبت جذب سدیم(SAR): این آیتم در وافع نسبت سدیم به مجموع غلظت  کلسیم و منیزیوم در محلول خاک است که در واقع این شاخص نشان دهنده میزان شوری و قلیایی بودن خاک است . SAR بالا شدیدا سبب کاهش رشد گیاه می شود و درصورتی که بالاتر از10 باشد باید ازکودهای آلی وگوگردی برای بهبود این نسبت استفاده نمود.

 

 

آنالیز آب:

در آنالیز آب  کلیه آیتم های مربوط به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به جز بافت، در آنالیز استفاده می شود

 

 

برنامه های کودی وتغذیه ای صیفی جات(گوجه فرنگی، فلفل ، بادمجان، هندوانه، ملون، خربزه):

با توجه به اینکه دوره کشت صیفی جات عمدتا از  زمان آغاز کشت تا پایان دوره حدود 100-80 روز  است، جهت برنامه ریزی منظم کوددهی،این مدت را به 15-13 هفته تقسیم بندی می کنیم تا مدیریت تغذیه ای با دقت بالا و قابل برنامه ریزی انجام شود.

هفته اول:

درهنگام کاشت نشای صیفی جات در زمین اصلی حتما باید دقت شود که 3-2 روز روز قبل از انتقال نشا،در مزرعه آبیاری سنگینی انجام شود تا زمین رطوبت کافی برای ریشه را در اختیار داشته باشد زیرا در صورت خشک بودن زمین تلفات نشا بسیار زیاد خواهد بود.همچنین 4-3 روز قبل ازانتقال نشاها، با استفاده ازاسید آمینه با درصد بالا و نیز فسفید پتاسیم محلول پاشی شود.

به علاوه حتما به این موضوع دقت  کنید که در صورت کاشت نشا در فصل گرم  و در دمای بالا، حتی الامکان  از صبح زود تا ساعت 10صبح و در بعد از ساعت 3 عصرتا زمان  تاریکی هوا، که هوا خنک تر است کاشت نشا انجام شود.این کار اثر بسیار زیادی در کاهش تلفات ناشی از گرما و سوختگی و افزایش راندمان دارد.

پس از کشت نشاها بلافاصله تا 3 روز به طور مرتب باید آب کافی در اختیار نشاهای صیفی قراربگیرد تا ریشه بتواند آب کافی را برای برگ ها  و قسمت فوقانی تامین کند وبه رشد خود ادامه دهد.

بنابراین در هفته اول تا 3 روزاول  از آب و پس از آن باید کودها و ترکیباتی استفاده کنیم که علاوه بر رشد و توسعه ریشه باعث فعال شدن  میکروارگانیسم های مفید خاک شود.این میکروارگانیسم ها سبب شکسته شدن کمپلکس های کودی و افزایش دهنده جذب عناصر غذایی ماکرو و میکرو در خاک هستند. لذا در این مرحله از کودهای حاوی فسفر بالا مانند 10-52-10 به میزان 5-3 کیلوگرم در هکتار به همراه مقداری اسید سولفوریک جهت کاهش pH (در صورتی آزمایش خاک pH  بالای 8 را نشان می دهد) برای هفته اول کفایت می کند.

به طورکلی خانواده بادمجانیان (گوجه فرنگی،فلفل دلمه ای وبادمجان)تقریبا نکان تغذیه ای مشابهی دارند ولی توجه به این نکته ضروری است که این نوشتار  عمدتا بر تغذیه گوجه فرنگی مزرعه ای متمرکز بوده و توضیحات تعذیه ای بر اساس نیازهای گوجه فرنگی انجام شده است.

خانواده بادمجانیان و به طور خاص گوجه فرنگی برای عملکرد 120 تن در هکتار به طور تقریبی 250-280کیلوگرم نیتروژن، 100-90 کیلوگرم فسفرP2O5))، 450-400 کیلوگرم  پتاسیم (K2O)،80-60 کیلوگرم گوگرد،35-25 کیلوگرم منیزیوم ، 140-130 کیلوگرم کلسیم  نیازمند هستند.  نیاز به عناصر میکرو مانند آهن و سایر  عناصر میکرو نیز وابستگی مستقیم به شرایط فیزیکوشیمیایی خاک و میزان این عناصردر آزمون خاک دارد.این نیازها را از طریق چند روش میتوان برای گیاه تامین نمود.

بعد از آزمون خاک و بررسی میزان سطح مواد آلی کل و یون های ماکرو و میکرو  وشرایط فیزیکوشیمایی خاک ، کمبود های عناصر ماکرو ومیکرو را  میتوان به 3 صورت برای گیاه تامین نمود:

• استفاده از کودهای آلی (کود گاوی پوسیده، کود مرغی پوسیده)
• استفاده ازکود به صورت زیرپاش مانند گوگرد آلی، آمونیوم فسفات سوپر فسفات و…
• ازطریق آب آبیاری

 

تامین زمینی نیازهای گوجه فرنگی توسط کود مرغی وکود دامی، سبب  بهبود بافت خاک و نیزتامین عناصر ماکرو و میکرو برای گیاه خواهد شد.

پس از آزمون خاک و تعیین درصد میزان مواد آلی کل، میتوان مبنای برنامه کوددهی را موادآلی کل بر روی 5/0 درصد قرار داد و چنان چه  درصد کواد آلی کل در خاک کمتر از این مقدار باشد باید کلیه عناصر را به صورت کود شیمیایی یا کودآلی به گیاه ارائه نمود.

 

 

ایده آل ترین آنالیز خاک برای کشت گوجه فرنگی به صورت زیر می باشد:

مقدار	پارامتر
5.6-6.8	pH
60-30   میلی گرم در کیلوگرم خاک	P
250-100 میلی گرم در کیلوگرم خاک	K
2000-300 میلی گرم در کیلوگرم خاک	Ca
300-120 میلی گرم در کیلوگرم خاک	Mg
50-10 میلی گرم در کیلوگرم خاک	Na
5/0-1 درصد در هر کیلوگرم خاک	کواد آلی کل

 

جهت مدیریت تغذیه  گیاه گوجه فرنگی باید مراحل رشد این گیاه را به سه مرحله تقسیم کرد

• هفته6-1: مرحله رشد رویشی که نیازمند حداکثر نیتروژن در طول دوره است(80درصد نیتروژن کل)
• هفته12-6: مرحله گلدهی تا تشکیل میوه که نیاز به پتاسیم بالا و تا حدودی فسفر دارند(تا قبل از رنگ گرفتن میوه ها و برداشت)
• هفته20-12:مرحله بزرگ شدن میوه ها وپر شدن خوشه ها (برداشت محصول) که علاوه بر پتاسیم به کلسیم و منیزیوم هم نیازدارد

 

این تقسیم بندی مراحل رشد خود به مراحل کوچکتری قابل تقسیم است که در ادامه به آن اشاره می شود

بعد از کاشت نشا در مزرعه، برنامه  هفته اول تا روز دهم استفاده از کودهای فسفر بالا مانند 10-52-10 (NPK) به میزان 8-5 کیلوگرم در هکتار به همراه اسیدهومیک(5-3 لیتر یا کیلو) است که سبب تحریک رشد و توسعه ریشه و نیز افزایش جذب عناصر غذایی ازطریق کاهش pH اطراف ریشه می شود. در این مرحله رشد برگی بوته گوجه فرنگی باید به حداکثر رشد رویشی برسدتا بتواند با توسعه برگ ها ، مواد غذایی لازم جهت تبدیل گل ها به میوه  وپرکردن خوشه را فراهم کند.استفاده از کودهای نیتروژن دار در توسعه رشد رویشی گیاه به شدت تحت تاثیر میزان مواد آلی (درجه حاصلخیزی خاک) قرار دارد. قبل ازاینکه بخواهیم کلیه مراحل رشدی بوته گوجه فرنگی را براساس نیازهای غذایی آنالیزکنیم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که در صورتی که بخواهیم تناژهای بالاتر از 170 تن در هکتار را کسب کنیم،میزان نیازهای غذایی تقریبا به دو برابر افزایش می یابد.به طور مثال در برداشت 90 تن میزان نیازبه N حدود250 کیلوگرم در هکتار است ولی برای برداشت 160تن محصول، این میزان به 400کیلوگرم در هکتار می رسد وبه همان نسبت میزان نیاز به فسفر 120کیلوگرم ، پتاسیم تا 700 کیلوگرم ، کلسیم 380 کیلوگرم و منیزیوم 110  کیلوگرم در هکتار  می باشد که باید به صورت زیرپاش و نیز ازطریق آب آبیاری به بوته گوجه فرنگی ارائه شوند.

هفته 7-2(انتقال نشا تا گلدهی):

در این مرحله حداکثر میزان استفاده از نیتروژن و کودهای فسفردار توصیه می شود.حدود 80 درصد میزان نیتروژن کل دوره باید تا قبل از برداشت به بوته گوجه فرنگی داده شود تا گیاه به حداکثر رشد رویشی خود برسد. مابقی نیتروژن نیز در چین دوم مصرف می شود.استفاده از کودهای نیتروژن دار مانند اوره، سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم و البته استفاده از مقادیر مناسب پتاسیم از طریق کود 20-20-20 (NPK)  در افزایش مقاومت گیاه کمک می کند. میزان مصرف کودهای نیتروژن دار شدیدا به رقم کاشت شده (زودرس، دیررس و….) ونیزمیزان ماده آلی خاک و محتوای نیتروژن خاک(نیترات) وابسته است.البته خصوصیات  فیزیکوشیمیایی خاک مانند pH،EC، میزان کربنات کلسیم(آهک) خاک، اقلیم منطقه،زمان وروشمصرف کود، نحوه آبیاری و میزان غلظت سایر عناصر غذایی نیز در میزان استفاده از کودهای نیتروژن دار و نیزمیزان کارایی این کودها اثر گذار هستند.

به طور کلی با توجه به ضعیف بودن خاک های کشور ودر شرایطی که میزان ماده آلی خاک(OC) کمتر از 5/0 درصد باشد، تغذیه بوته گوجه فرنگی به صورت زیر خواهد بود:

• در صورت مصرف کود مرغی به میزان 10 تن در هکتار، نیازی به مصرف کود نیتروژن نیست(البته در صورتی که بخواهیم تناژ تا 90 تن در هکتار داشته باشیم)
• در صورت مصرف کود مرغی به میزان 10تن در هکتار یا کوددامی به میزان 60 تن در هکتار و مصرف کودهای نیتروژن دار تا 240 کیلودر هکتار میزان محصول به طرز چشم گیری افزایش پیدا می کند(تا 170تن در هکتار)
• مصرف کودهای نیتروژن داردر طی 14-10 مرحله در طول دوره رشد باید از هفته دوم تا انتهای دوره صورت بگیرد. البته در روش 10 مرحله ای سیستم آبیاری حتما باید به صورت تحت فشار باشد و حداکثر میزان مجاز مصرف کود 25-20 کیلوگرم کود نیتروژن در هر بار آبیاری است که در صورت سبک بودن بافت خاک باید این میزان افزایش یابد. افزایش تعداد دفعات آبیاری در خاک سبک به ناچار سبب افزایش میزان مصرف کودهای تغذیه ای خواهد شد.

 

روش مصرف کود نیتروژنه:

نیاز بوته گوجه فرنگی به نیتروژن دراوایل دوره رشد شدیدتر است به طوری که بخشی از نیتروژن باید قبل ازانتقال نشا به همراه سایر کودها به صورت زیرپاش مصرف شود.. از زمان انتقال نشا تا هفته دوم کودهای فسفر بالا و هومیک را به میزان کافی(15-10کیلوگرم در هر آبیاری و با فاصله 3-2روزتا 2 هفته) در اختیار بوته گوجه فرنگی قرار  می دهیم. بعد از هفته دوم مصرف نیتروژن با آب آبیاری شروع می شود و تا قبل از اولین برداشت میزان 80 درصد نیتروژن کل را مصرف می کنیم. به طور مثال با توجه به آنالیز خاک و میزان کودآلی  داده شده،180-150کیلو از کودهای نیتروژن دار در 15-10 نوبت آبیاری دراوایل دوره رشد  و مابقی کودهای نیتروژن دار (100-80 کیلوگرم) در چین دوم گوجه فرنگی باید داده شود.

 

مزایای استفاده از کود مرغی در تولید گوجه فرنگی:

• افزایش حاصلخیزی به خصوص عنصر فسفر که سبب کاهش چشمگیر استفاده از کودهای فسفره تا آخر دوره رشد گیاه می شود.البته در صورتی که فسفر( دی آمونیوم فسفات یا سوپرفسفات) به همراه کود مرغی  وگوگرد آلی گرانول به صورت ساندویچ قبل ازانتقال نشا به کار روند کارایی بسیار بالایی دارند.

فسفر در طی دوره به صورت سرک و با آب آبیاری در سیستم تحت فشار به میزان  متعادل از طریق کودهای مونوپتاسیم فسفات و اسید فسفریک و مونوآمونیوم فسفات  به صورت دوره ای بعد ازافزایش گل و ظهور میوه ها داده می شود. میزان مصرف کودهای فسفره بستگی به آزمون خاک و مقدار کود آلی ، 15-10کیلوگرم درهربار آبیاری به فاصله 10 روز از هربار کوددهی است.

• بهبود بافت خاک و افزایش تهویه در خاک
• کاهش مصرف کودهای شیمیایی به صورت آب آبیاری و سرک
• افزایش دهنده مناسب میزان سطح ماده آلی خاک و سطح میزان حاصلخیزی خاک

 

هفته 13-7(گلدهی تا میوه دهی):

در این مرحله رشد، میزان نیاز به کودهای پتاسه بسیار بالا می رود و این میزان تا انتهای دوره (هفته 21 به بعد) هم ادامه پیدا می کند. به علاوه میزان  نیاز به کلسیم نیز به شدت بالا رفته و باید از کودهای کلسیم دار یا محلولپاشی کلسیم به صورت هر دوره 10 روزه استفاده کرد تا گیاه دچار کمبود کلسیم نشود.میزان مصرف  کودهای پتاسیم دار در زمان میوه دهی و رنگ گیری گوجه فرنگی و  بلوغ آن  تقریبا تا 2 برابر مصرف کودهای نیتروژن دارست و این میزان پتاس عمدتا از طریق سولفات پتاسیم ومونوپتاسیم فسفات و کودهای NPK 20-20-20 قابل تامین است.میزان استفاده از کودهای پتاسیم دار اززمان میوه دهی تا برداشت محصول و ادامه کار باید در حدود 400-300 کیلوگرم در هکتار باشد که در مرحله 2و3 رشد گوجه فرنگی یعنی از زمان گلدهی تا زمان برداشت محصول حدود 80 درصد ازمیزان پتاسیم کل باید به بوته گوجه فرنگی داده شود.

هفته 21-12(برداشت محصول): در این مرحله که اکثر گل های بوته گوجه فرنگی  بزرگ شده اند  یا در حال بزرگ شدن و یا رنگ گیری هستند، میزان نیاز به.کلسیم و عناصر میکرو علاوه بر نیاز به پتاسیم بسیار بالاست و باید به طور مرتب از کودهای تامین کننده کلسیم مانند نیترات کلسیم و یا محلول پاشی کلسیم  و بر استفاده شود. همچنین ازکودهای پتاس بالا مثل سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم و  NPK  12.12.36نیزکودهای بالانس مانند NPK  20-20-20 و سولفات آمونیوم جهت تغییرpHمحیط اطراف ریشه استفاده می شود.

نکات مهم در  تفذیه گوجه فرنگی در مزرعه:

استفاده از کودهای موثر و ضروری  در طول دوره رشد گوجه فرنگی نه تنها باید به دقت و با برنامه ریزی انجام شود ،بلکه در این میان باید به استفاده ار عناصر ریزمغذی ،آهن وسایر عناصر میکرو، جلبکهای دریایی، اسیدهای آمینه، ، کود قارچ کش مثل فسفید پتاسیم، هومیک اسیدی پودری ومایع، اسید فسفریک وسولفوریک، کلسیم، فسفر و کودهای بالانسی ماکرو مثل NPK  20-20-20 ، هورمونهای رشدی،سیلیس، گوگرد  پودری وکود مرغی مایع  نیز  به صورت محلول پاشی  یا محلول دهی توجه نمود. برنامه محلول پاشی باید به طور کلی  بر اساس  مرحله رشدی بوته گوجه فرنگی و نیاز رشدی انجام شود که به صورت زیر است:

• محلول پاشی اسیدهای آمینه 4-3 روز قبل ازانتقال نشا به مزرعه در داخل گلخانه
• 4- 3 روز قبل از انتقال نشا به مزرعه، آبیاری زمین باید به طور کامل و قوی انجام شود تا در زمان انتقال نشا خاک رطوبت کافی را داشته باشد تا نشاهای کشت شده دچار تلفات نشوند.بلافاصله بعد از انتقال نشای گوجه فرنگی باید آبیاری از روز اول و دوم به خوبی انجام شود تا ریشه ها بتوانند سریعتر با خاک ارتباط برقرار نموده و شروع به حرکت در خاک کنند.از روز چهارم تا هفته دوم علاوه بر کودهای فسفر بالا مثل 10-52-10 (NPK) باید اسید هومیک اسید پودری و نیز آهن و نیترات کلسیم هم به دلیل بالا بودن جذب کلسیم و آهن در ابتدای دوره رشد مورد استفاده قرار بگیرد.از هفته دوم تا هفته هفتم به تعداد 3-2 بار محلول پاشی اسید آمینه به همراه عناصر میکرو به خصوص آهن و جلبک دریایی باید انجام شود تا گیاه بتواند با افزایش فتوسنتز(در صورت پایین بودن میزان آهن خاک) رشد رویشی خود را افزایش دهد. اسیدهای آمینه به دلیل خاصیت  کلات کنندگی خود سبب افزایش  جذب  عناصر غذایی میکرو می شود.ازهفته 8 تا هفته 13یعنی در دوره رشد  گلدهی ومیوه دهی باید محلول پاشی با کودهای بالانس مانند20-20-20 NPK ونیزپتاسیم بالا مثل36-12-12 به تعداد 4-3 بار انجام شود.در این مرحله علاوه بر این باید از محلول پاشی کلسیم و بر نیز به طور مرتب استفاده شود. این مرحله به دلیل تبدیل گل به میوه  و تشکیل خوشه میوه و پرشدن میوه ها باید به صورت مرتب از محلول پاشی های  فروت ست جهت پر کردن خوشه ها وگوجه ها استفاده نمود.این ترکیبات توسط شرکت های معتبراستفاده می شوند.استفاده از کود مرغی مایع وهومیک اسید پودری و نیز اسید فسفریک و سولفوریک جهت تغییرpHخاک و تامین ترکیبات آلی به همراه آب آبیاری توصیه می شود. از هفته 13 تا 21 نیز که گیاه در فاز زایشی کامل و برداشت  محصول است باید از محلول پاشی کلسیم بر،سیلیس و پتاسیم(فسفید پتاسیم) وهورمون هایی مثل اکسین با غلطت مناسب استفاده نمود. ترکیبات محلول پاشی جهت افزایش سایزمیوه ها و افزایش  تعداد میوه  در خوشه ها نیز ازابتدای این مرحله تا انتهای دوره باید به طور مرتب استفاده شود.